وبلاگ
نقش روغنها و مایعات فنی در سلامت خودرو؛ انتخاب، تعویض و نگهداری
در خودروهای امروزی، مایعات فنی و روغنها نقش حیاتی در عملکرد صحیح و افزایش طول عمر قطعات ایفا میکنند. این مواد وظایف مختلفی از جمله روانکاری، خنککاری، انتقال نیرو و جلوگیری از خوردگی قطعات داخلی را بر عهده دارند. بیتوجهی به وضعیت روغنها و مایعات فنی میتواند منجر به کاهش کارایی موتور، افزایش مصرف سوخت و بروز خرابیهای پرهزینه شود.
انواع روغنها و مایعات فنی خودرو
هر خودرو با توجه به نوع موتور و سیستمهای فنی خود، نیازمند چند نوع روغن و مایع تخصصی است که هر کدام وظیفه خاصی دارند:
روغن موتور (Engine Oil):
اصلیترین مایع فنی خودرو است که وظیفه روانکاری قطعات متحرک موتور، کاهش اصطکاک و کنترل دما را بر عهده دارد. انتخاب نوع مناسب روغن موتور (مینرال، نیمهسنتتیک یا تمام سنتتیک) بسته به نوع خودرو و شرایط آبوهوایی انجام میشود.روغن گیربکس (Transmission Fluid):
در گیربکسهای دستی و اتوماتیک بهعنوان روانکار و خنککننده عمل میکند. در گیربکسهای اتوماتیک، روغن نقش انتقال نیرو را نیز دارد و کیفیت آن تأثیر مستقیم بر نرمی تعویض دندهها دارد.روغن ترمز (Brake Fluid):
یکی از حساسترین مایعات خودرو است که نیرو را از پدال ترمز به چرخها منتقل میکند. افت کیفیت یا کاهش سطح آن میتواند منجر به کاهش قدرت ترمزگیری و خطرات جدی شود.مایع خنککننده (Coolant):
ترکیبی از آب مقطر و مواد ضدیخ و ضدجوش است که از افزایش یا کاهش بیش از حد دمای موتور جلوگیری میکند.روغن فرمان (Power Steering Fluid):
در خودروهای دارای فرمان هیدرولیک، این روغن وظیفه انتقال نیرو در سیستم را بر عهده دارد و باعث نرمتر شدن حرکت فرمان میشود.
اهمیت تعویض بهموقع روغنها
تعویض بهموقع روغنها مهمترین عامل در جلوگیری از خرابی موتور و سایر سیستمهای فنی است. در صورت تأخیر در تعویض روغن، رسوبات و لجنهای روغنی درون موتور جمع شده و مجاری روغنرسانی را مسدود میکنند. این امر موجب افزایش اصطکاک، دمای بیش از حد و در نهایت آسیب جدی به قطعات میشود.
فواصل تعویض توصیهشده:
روغن موتور: هر ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ کیلومتر (بسته به نوع روغن و شرایط رانندگی)
روغن گیربکس دستی: هر ۷۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر
روغن گیربکس اتوماتیک: هر ۴۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر
روغن ترمز: هر ۲ سال یا ۴۰ هزار کیلومتر
مایع خنککننده: هر ۲ تا ۳ سال
علائم کاهش کیفیت روغن یا مایع فنی
رانندگان باید با نشانههای افت کیفیت مایعات فنی آشنا باشند تا بتوانند بهموقع اقدام به تعویض نمایند. برخی از علائم هشداردهنده عبارتاند از:
تغییر رنگ یا بوی سوختگی در روغن موتور
سفت شدن یا تاخیر در تعویض دندهها در گیربکس اتوماتیک
صدای غیرعادی در پمپ هیدرولیک فرمان
افزایش دمای موتور یا کاهش سطح مایع خنککننده
افت ناگهانی سطح روغن ترمز در مخزن
در صورت مشاهده این علائم، بررسی فوری و تعویض مایعات توصیه میشود.
انتخاب روغن مناسب برای خودروهای ایرانی و وارداتی
در خودروهای ایرانی مانند پژو، سمند و دنا معمولاً از روغنهای ۱۰W-40 یا ۲۰W-50 استفاده میشود. اما در خودروهای وارداتی مانند کیا، هیوندای، بنز یا تویوتا، باید از روغنهای استاندارد کارخانه (مانند ACEA A3/B4 یا API SN) استفاده شود.
انتخاب اشتباه روغن میتواند باعث افزایش مصرف سوخت، رسوب در موتور و حتی آسیب به سیستمهای حساس مانند توربوشارژر شود. بنابراین همواره توصیه میشود از برندهای معتبر و دارای تأییدیه خودروساز استفاده گردد.
مایعات فنی و روغنها به منزله خون در رگهای خودرو هستند. سلامت موتور، گیربکس، سیستم ترمز و فرمان به کیفیت و سطح مناسب این مایعات وابسته است. بیتوجهی به تعویض یا استفاده از روغنهای غیراستاندارد میتواند خسارات سنگینی برای خودرو به همراه داشته باشد.
بنابراین، برای حفظ کارایی خودرو و جلوگیری از خرابیهای پرهزینه، توصیه میشود برنامهای منظم برای بازبینی و تعویض مایعات فنی تنظیم شود و این عملیات تنها در تعمیرگاههای تخصصی با استفاده از تجهیزات استاندارد و مواد اصلی انجام گیرد.